الکتروموتور (موتور الکتریکی)، یک ماشین الکتریکی است که وظیفه تبدیل انرژی الکتریکی به مکانیکی را دارد. اگر شما به فکر خرید یک الکتروموتور هستید باید قبل از هرچیز با الکتروموتور تک فاز و سه فاز آشنایی پیدا کنید. چرا که الکتروموتور تک فاز و سه فاز تفاوت های بسیاری با یک دیگر دارند. در ادامه ما قصد داریم به معرفی این دو محصول و بررسی تفاوت های آن ها بپردازیم. با ما همراه باشید.
مختصری درباره مفهوم الکتروموتور
موتور برقی یا الکتریکی که قابلیت تبدیل انرژی الکتریکی به مکانیکی را دارد. موتور الکتریکی با برق کار می کند و آن را به انرژی مکانیکی تبدیل می کند. یکی از دستگاه هایی که همه ما در خانه های خود با آن سروکار داشته ایم پنکه نیز می باشد. پنکه نیز دارای موتور الکتریکی است. پنکه برای روشن شدن و خنک کردن محیط از انرژی برق استفاده می کند. یکی از دلایل داغ شدن دستگاه هایی مانند پنکه تبدیل انرژی برق به مکانیکی نیز می باشد. هر موتور الکتریکی از دو بخش مهم تشکیل شده است. یک بخش ثابت و دیگری متحرک، بخش ثابت استاتور موتور و بخش متحرک آن روتور نیز نام دارد. در ادامه به معرفی اجزای موتور الکتریکی نیز خواهیم پرداخت.
اجزای سازنده موتور الکتریکی:
- جا به جا گر یا کموتاتور
- ایستانه یا استاتور
- چرخانه یا روتور
- محور یا شفت
- جاروبک
- پایانه ها
- یاتاقان
- محفظه
معرفی انواع الکتروموتور
الکترو موتور ها بر اساس منبع تغذیه دسته بندی شده و انواع مختلفی دارند. بنابراین در این بخش به معرفی انواع الکتروموتور از نظر دسته بندی منبع تغذیه خواهیم پرداخت.
لیستی از انواع الکتروموتور بر اساس منبع تغذیه:
موتور الکتریکی جریان برق متناوب: موتور های Ac با جریان برق متناوب کار می کنند. در واقع موتور الکتریکی جریان برق متناوب به برق سه فاز (شهری) وصل می شود.
موتور الکتریکی جریان برق مستقیم: موتور الکتریکی (dc) به جریان برق مستقیم وصل می شوند. بنابراین انرژی برق را از یک باتری هم می تواند دریافت کند.
موتور الکتریکی مخصوص: موتور الکتریکی مخصوص موتور برق متناوب یا مستقیم است که کاربرد های آن متفاوت در نظر گرفته شده است.
الکتروموتور تک فاز چیست؟
موتور الکتریکی تک فاز، دارای یک منبع تغذیه متناوب است. به دلیل قیمت مقرون به صرفه و کیفیت بالای الکتروموتور تک فاز درد صنعت بسیار مورد محبوبیت قرار گرفته است. الکتروموتور تک فاز دارای انواع مختلفی است که در این بخش به معرفی آن ها می پردازیم.
انواع الکتروموتور تک فاز:
- الکتروموتور تک فاز AC با فاز شکسته
- الکتروموتور تک فاز AC با استارت خازنی
- الکتروموتور تک فاز AC با خازن دائمی اسپیلت
بررسی ویژگی های الکتروموتور تک فاز
در موتور ای الکتریکی تک فاز از دو سیم استفاده می شود. یکی از این سیم ها سیم پیچ اصلی و دیگری راه انداز نیز می باشد. از سیم پیچ ها برای ایجاد میدان دوار نیز استفاده می شود. میدان دوار برای شروع کار موتور الکتریکی لازم است. الکتروموتور های تک فلا دارای انواع مختلفی هستند. در ادامه به معرفی لیستی از انواع الکتروموتورهای تک فاز خواهیم پرداخت.
انواع الکتروموتور تک فاز:
- الکترو موتور با (خازن، شکسته، دفعی، سنکرون، اونیورسال)
نکته: در الکتروموتورهای تک فاز باید جهت جریان در سیم اصلی نسبت به فرعی عوض گردد. در الکتروموتورهای فاز شکسته،سیم پیچ فرعی با تعداد دور و قطر کم انتخاب می شود. همچنین برای سیم پیچ اصلی تعداد دور و قطر زیاد انتخاب می‌گردد. بعد از راه‌اندازی این وسیله توسط کلید گریز از مرکز از مدار خارج می‌شود. معمولا این نوع الکتروموتورها دارای گشتاور راه‌اندازی کمی هستند. در الکتروموتورهای خازن‌دار، سیم پیچ اصلی در قسمت سر خود دارای یک خازن است. این الکتروموتور به دسته اصلی خازن دائم، خازن موقت و خازن دائم و موقت دسته بندی می‌شوند.الکتروموتور با قطب چاکدار با سیم پیچ فرعی ساخته نمی‌شوند و به جای آن از یک حلقه اتصال کوتاه آلومینیومی یا مسی استفاده می‌کنند. این موتور تا توان 120 وات ساخته می‌شود. در الکتروموتورهای انیورسال یک روتور سیم پیچی شده تعبیه شده است. این الکتروموتور یک عدد تیغه کلکتور و یک عدد جاروبک دارد و سرعت آن تا 20 هزار دور نیز می‌رسد.
الکتروموتور سه فاز چیست؟
الکترو موتور سه فاز، برای اتصال به دستگاه هایی با توان بالا طراحی شده اند. الکترو موتور سه فاز با استفاده از اختلاف فاز های بین منبع استفاده می کند که این مورد باعث شده تا میدان مغناطیسی الکتروموتور سه فاز بسیار قوی باشد. سرعت الکتروموتور سه فاز به منبع تغذیه بستگی دارد همچنین مقدار لغزش یا اختلاف در سرعت چرخش می تواند در سرعت چرخش بین مغناطیسی و روتور ایجاد کند. تغییر سرعت در موتور الکتریکی سه فاز با وجود دسته سیم پیچ امکان پذیر می باشد. اگر فرکانس منبع تغذیه را تغییر دهید شاهد کنترل یکنواخت تر بر روی سرعت الکتروموتور سه فاز خواهید بود. قیمت خرید الکتروموتور سه فاز بیشتر از تک فاز است.
بررسی ویژگی های موتور الکتریکی سه فاز
همانطور که می دانید الکتروموتور سه فاز دارای سه سیم است. به همین دلیل در ابتدا و انتهای هر سیم نامی برای سیم در نظر گرفته شده است. برای این که مصرف کننده متوجه انتها و ابتدای سیم سه فاز شود ابتدای سیم ها را با حروف u1,w1,v1 و انتهای آن ها را با حروف u1,w1,v1 نام گذاری کرده اند. راه اندازی الکتروموتور تک فاز به نوع آن وابسته است. بنابراین نسبت به مدل دستگاه می توان آن ها را به دو صورت مثلثی و ستاره ای راه اندازی کرد. • در اتصال مثلثی فاز L1به دو سر U1, w2 و فاز L2 به دو سر V1, U2 و فاز L3 به دو سر V2,W1 متصل می‌شوند. در اتصال ستاره‌ای سه سر w2,U2,V2 به یکدیگر و سرهای W1,V1,U1 به ترتیب به L1,L2,L3 متصل می‌شوند. توان الکتروموتور در حالت مثلثی تقریبا سه برابر توان الکتروموتور در حالت ستاره‌ای می‌باشد.
بررسی تفاوت برق تک فاز و سه فاز
برای درک بهتر تفاوت های الکتروموتور تک فاز و سه فاز ابتدا باید با تفاوت های برق تک فاز و سه فاز آشنا شوید. برق تک فاز دارای دو سیم به توان 220 ولت نول متناوب است. اما برق سه فاز دارای چهار سیم است که یک سیم نول و سه سیم آن 380 متناوب هستند. سه سیمی 380 ولتی فاز در رنگ های زرد، آبی و قرمز دیده می شوند. بیآ
بررسی تفاوت های الکتروموتور تک فاز و سه فاز
تا کنون متوجه دلیل تفاوت های الکتروموتور تک فاز و سه فاز شده اید اما برای تصمیم گیری بهتر قصد داریم تفاوت های این دو محصول را از نظر عملکرد در این بخش بررسی کنیم.
تفاوت های موتور الکتریکی تک فاز و سه فاز:
- الکتروموتورهای تک فاز دارای جریان متناوب و سه فاز دارای جریان ثابتی در موتور است.
- الکتروموتورهای سه فاز راحت تر از تک فاز راه اندازی می شوند.
- راندمان کاری بالای موتور سه فاز نسبت به تک فاز
- لرزش بالای الکتروموتور سه فاز نسبت به تک فاز
- توان تک فاز محدود و سه فاز بدون محدودیت است.
معرفی مزایای موتور الکتریکی سه فاز نسبت به تک فاز
برای درک این مسئله که کدام یک از این الکتروموتور ها مناسب خرید هستند باید به برق شهری محل زندگی خود توجه کنید. در ادامه به معرفی مزایای هر یک از این موتور های الکتریکی برای انتخاب بهتر خواهیم پرداخت.
مزایای موتور الکتریکیتک فاز:
- موتور راه انداز تک فاز نیاز به سیم پیچ دارد.
- الکتروموتور تک فاز دارای صدای کمتری نسبت به سه فاز است.
مزایای موتور الکتریکی سه فاز:
- موتور الکتریکی سه فاز در هر لحظه دارای مقدار مختلفی از نیرو است.
- در جریان سه فاز حتی اگر یک فاز صفر باشد دو فاز دیگر دارای توان هستند.
- سیستم سه فاز نیازی به پیچ راه انداز ندارد و اختلاف بین فازها نیروی لازم را ایجاد می کند.